Việc sử dụng thuốc trị tiêu chảy cho trẻ cần được tư vấn và kê đơn của bác sĩ. Bởi nếu dùng thuốc tùy ý có thể dẫn tới những sai lầm đáng tiếc. Vì vậy, bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu thêm về những loại thuốc được dùng khi trẻ bị tiêu chảy và cách sử dụng đúng.
1. Nguyên nhân tiêu chảy ở trẻ
Trẻ em với hệ miễn dịch yếu và hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện là đối tượng thường xuyên bị tiêu chảy. Một số nguyên nhân gây tiêu chảy ở trẻ thường gặp bao gồm :
- Do nhiễm khuẩn: Phần lớn trường hợp trẻ bị tiêu chảy là do nhiễm vi khuẩn, virus khi ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm, giữ vệ sinh kém hoặc tiếp xúc với đồ chơi, động vật chứa vi khuẩn Salmonella, Clostridium, khuẩn tụ cầu, các loại giun sán… Mầm bệnh từ bên ngoài đi vào cơ thể, gây nhiễm trùng đường tiêu hóa và dẫn tới tiêu chảy.
- Không dung nạp đường lactose: Một số trẻ có cơ địa không dung nạp được các loại đường như: lactose, fructose từ các loại trái cây, mật ong, sữa và chế phẩm từ sữa… Bởi vậy, khi trẻ ăn những thực phẩm chứa các loại đường này thì sẽ dễ dẫn đến tình trạng tiêu chảy kéo dài.
- Do chế độ ăn uống hằng ngày: Hệ tiêu hóa của trẻ vẫn còn đang trong giai đoạn hoàn thiện và rất nhạy cảm với những thay đổi cho dù là nhỏ nhất. Do đó, những món ăn lạ trong thực đơn hằng ngày cũng có thể gây nên tình trạng đi ngoài.
- Dùng thuốc kháng sinh: Dùng thuốc kháng sinh có thể tiêu diệt được vi khuẩn gây bệnh nhưng đồng thời cũng tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, loạn khuẩn và dẫn tới đi ngoài.
- Vệ sinh kém: Khi trẻ vui chơi, nô đùa khó lòng tránh khỏi việc tiếp xúc với các vi khuẩn, virut gây bệnh. Nếu không được vệ sinh sạch sẽ trẻ dễ bị nhiễm khuẩn dẫn đến tiêu chảy.
Ngoài ra, khi trẻ sốt mọc răng, tiêm chủng… cũng có thể bị đi ngoài, phân lỏng.
2. Hậu quả khi trẻ bị tiêu chảy
Thông thường, bệnh tiêu chảy khi được phát hiện sớm và điều trị đúng cách sẽ không gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên đối với trẻ nhỏ, bệnh tiêu chảy kéo dài nhiều ngày sẽ rất nguy hiểm do tình trạng mất nước.
Hậu quả của việc mất nước trầm trọng này sẽ làm ảnh hưởng đến sức khoẻ của trẻ, tổn thương não bộ, nhiều trường hợp khiến trẻ bị co giật và nặng nhất là trực tiếp đe doạ tính mạng khi không bù đắp đủ lượng nước đã mất.
Với những trẻ thường xuyên bị tiêu chảy thì dễ bị rối loạn tiêu hóa, giảm cân, suy dinh dưỡng do khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng của cơ thể bị giảm. Ngoài ra, trẻ còn bị thiếu hụt các vitamin và khoáng chất quan trọng gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển toàn diện của cơ thể.
3. Trẻ bị tiêu chảy uống thuốc gì? Các loại thuốc dành cho trẻ bị tiêu chảy
3.1. Thuốc kháng sinh
Có rất nhiều nguyên nhân gây tiêu chảy ở trẻ nhỏ. Với nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy do vi khuẩn, cha mẹ có thể cho bé uống thuốc kháng sinh theo đơn của bác sĩ. Nếu nguyên nhân gây tiêu chảy là do các tác nhân ngoài vi khuẩn (virus, ngộ độc thực phẩm, tác dụng phụ của thuốc,…) thì việc sử dụng kháng sinh sẽ không có tác dụng chữa bệnh. Lúc này, cha mẹ cần đưa bé đi khám để xác định nguyên nhân gây tiêu chảy và có phương án điều trị phù hợp.
Sau đây là một số loại thuốc thường được sử dụng để điều trị tiêu chảy:
- Berberin: có khả năng kháng khuẩn mạnh, dùng cho các trường hợp nhiễm trùng đường ruột, tiêu chảy, lỵ trực trùng, hội chứng lỵ.
- Smecta: có tác dụng bao phủ niêm mạc đại tràng, từ đó làm giảm tình trạng kích ứng, giảm số lần đi ngoài. Tốt nhất, người bệnh nên sử dụng thuốc sau bữa ăn.
- Anti-Diarrheal: có tác dụng giảm tần số đi ngoài, giảm thể tích phân, làm tăng thêm độ đặc của phân. Tuy nhiên, thuốc không dùng được cho người già và trẻ em dưới 2 tuổi.
Việc lạm dụng thuốc kháng sinh còn có thể gây ra một số tác dụng phụ nghiêm trọng. Nhiều trường hợp trẻ uống thuốc kháng sinh bị nôn ói, dị ứng với các thành phần của thuốc có thể đe dọa tới tính mạng. Đồng thời, việc sử dụng kháng sinh có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột hoặc dẫn tới tình trạng “kháng” kháng sinh khiến các thuốc không còn tác dụng. Do vậy, bạn cần lưu ý chỉ sử dụng kháng sinh điều trị tiêu chảy ở trẻ khi được bác sĩ chỉ định.
3.2. Các bài thuốc dân gian trị tiêu chảy cho bé
Đối với trẻ bị tiêu chảy nhẹ, cha mẹ có thể áp dụng một số bài thuốc dân gian dưới đây để giúp cải thiện tình trạng bệnh.
- Nước lá ổi: Lấy 1 nắm lá ổi rửa sạch, ngâm nước muối khoảng 10-15 phút. Sau đó, đun sôi với nước trong khoảng 15 phút rồi nêm một chút muối. Lọc lấy nước cho bé uống, các triệu chứng tiêu chảy sẽ thuyên giảm rõ rệt.
- Lá cây nhót: Mẹ lấy lá nhót sao vàng và sắc lấy nước cho bé uống. Thực hiện ngày 2 lần cho tới khi số lần đi ngoài giảm.
- Hồng xiêm xanh: Quả hồng xiêm xanh mang thái lát mỏng, đem phơi khô, sao vàng và cất vào túi nilon và để nơi thoáng mát, khô ráo để sử dụng dần. Mỗi lần chỉ cần dùng khoảng 10 lát, đem sắc với nước rồi cho bé uống ngày 2 lần.
- Trà vỏ cam: Trà vỏ cam cũng là biện pháp giảm tiêu chảy nhanh chóng, đồng thời hỗ trợ tiêu hóa. Bạn có thể đem vỏ cam đã phơi khô hãm với nước sôi để làm nước trà uống hằng ngày.
- Rau sam: Dùng 100g rau sam tươi và 50g cỏ sữa tươi, sắc lấy nước uống trong ngày có tác dụng cầm tiêu chảy rất tốt.
- Lá mơ: Khi bé bị tiêu chảy liên tục kèm theo các triệu chứng như đầy hơi, đau bụng bạn có thể lấy một nắm lá mơ lông rửa sạch, thái nhỏ rồi cho vào bát và đập 1 quả trứng gà, thêm một chút muối, trộn đều. Có thể hấp hoặc nướng hỗn hợp cho bé ăn. Thực hiện ngày 2 lần.
- Nước gạo lứt rang: Khi thấy trẻ có dấu hiệu đau bụng, đi ngoài thì mẹ lấy khoảng 1 nắm gạo lứt nấu với 200ml nước cho đến khi gạo chín mềm, có thể cho thêm một chút muối. Lấy nước gạo này cho trẻ uống từ 3-5 ngày, số lần đi ngoài sẽ thuyên giảm rõ rệt.
- Nước lá củ cải tươi: Chuẩn bị 100g lá củ cải tươi và 30g trần bì. Đun 2 nguyên liệu này với 3 bát nước con, sau đó chắt lấy nước cho bé uống hai lần/ ngày. Sau 2-3 ngày, tình trạng bệnh sẽ được cải thiện.
- Lá lựu tươi: Chuẩn bị: 30g lá lựu tươi, 12g gừng tươi, vài hạt muối ăn. Sắc lấy hai bát con nước rồi chia làm 2 và cho bé uống sau khi ăn.
- Gừng tươi: Mẹ lấy 1 củ gừng tươi rửa sạch, giã nát rồi hòa cùng 1 chén nước ấm. Sau đó, chắt lấy nước cho bé uống. Ngày thực hiện 2 lần.
- Súp cà rốt: Lấy 500g cà rốt rửa sạch, gọt vỏ, cắt khoanh mỏng rồi đun nhỏ lửa với 2 lít nước. Khi cà rốt mềm thì tắt bếp, đem nghiền kỹ, lọc bỏ bã. Dùng nước cốt và nước luộc cà rốt nấu súp hoặc cháo cho bé ăn.
- Uống nước cỏ sữa: Mẹ lấy 12g cỏ sữa sau đó đem xay nhuyễn và lọc lấy nước cốt. Cho bé uống 3 lần uống vào sáng, trưa, chiều sau khi ăn khoảng 30-1 tiếng. Sử dụng đều đặn có thể giúp cầm tiêu chảy, giảm buồn nôn và chướng bụng.
- Lá lộc vừng: Khi bé có hiện tượng tiêu chảy, mẹ lấy lá lộc vừng non rồi xay nhuyễn, lọc lấy nước cốt. Bé chỉ cần uống loại nước này vài lần sẽ hết tiêu chảy.
- Chuối tiêu xanh: Chuẩn bị 1 quả chuối tiêu xanh. Mẹ tước bỏ lớp vỏ xanh bên ngoài, để lại lớp vỏ xanh bên trong. Xay nhuyễn rồi nấu chín với cháo cho bé ăn trong khoảng 3 ngày.
3.3. Bù nước và chất điện giải
Đối với bệnh nhân bị tiêu chảy, bên cạnh việc cầm đi ngoài thì cần phải hạn chế tình trạng mất nước và điện giải. Cha mẹ có thể bù nước cho trẻ bằng cách cho bé uống nhiều nước hơn hoặc sử dụng dung dịch oresol. Tuy nhiên, bạn cần phải pha dung dịch theo đúng tỷ lệ theo hướng dẫn ghi trên bao bì hoặc theo ý kiến của bác sĩ.
Khi cho trẻ uống oresol cần chú ý:
- Với trẻ dưới 2 tuổi: cho uống từng thìa nhỏ cách nhau 1-2 phút. Trẻ lớn hơn cho uống từng ngụm bằng cốc. Nếu đã bù oresol mà trẻ vẫn nôn quá nhiều và có dấu hiệu mất nước (mệt, kêu khát nước, tiểu ít…) thì nên cho trẻ đến bệnh viện để có chỉ định bù nước bằng truyền dịch, phòng nguy cơ mất nước rất nguy hiểm cho trẻ.
- Dung dịch đã pha xong cần cho bé uống ngay. Nếu bé không uống hết thì đổ bỏ và pha mới trong lần uống tiếp theo.
3.4. Men vi sinh
Khi bé bị tiêu chảy, đường ruột của trẻ đều bị thay đổi do mất cân bằng vi sinh đường ruột. Vì thế lúc này, ngoài việc thực hiện chế độ ăn uống khoa học và giữ gìn vệ sinh thì cha mẹ nên bổ sung các chủng lợi khuẩn cho đường ruột của trẻ từ men vi sinh.
Loại men vi sinh có lợi cho trẻ được các chuyên gia khuyên dùng có nguồn gốc từ kim chi Hàn Quốc và chứa 2 thành phần là lợi khuẩn Probiotics và chất xơ hòa tan Prebiotics. Khi vào đường ruột, mỗi loại lợi khuẩn này lại có những chức năng riêng biệt như làm giảm thời gian tiêu chảy ở trẻ em lẫn người lớn, kìm hãm sự phát triển của những vi khuẩn có hại, tăng cường miễn dịch, nâng cao sức đề kháng, cải thiện bất dung nạp đường lactose, chống đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu…Xem chi tiết về sản phẩm tại đây.
Cùng với lợi khuẩn Probiotics, men vi sinh còn có thành phần Prebiotics. Đây chính là chất xơ hòa tan từ thực vật, có vai trò là thức ăn để Probiotics hoạt động có lợi cho hệ tiêu hóa.
So với các men vi sinh khác, men vi sinh này có ưu điểm vượt trội nhờ được sản xuất bằng công nghệ bao kép LAB2PRO. Công nghệ bao chế hiện đại này sẽ giúp các lợi khuẩn Probiotics được giữ lại nguyên vẹn qua lớp bảo vệ kép, giúp chúng luôn ổn định và không bị hao hụt trong quá trình bào chế, đảm bảo lợi khuẩn khi vảo cơ thể của trẻ thì sẽ phát huy hiệu quả tốt nhất.
Men vi sinh từ kim chi Hàn Quốc rất an toàn nên bạn hoàn toàn có thể cho bé sử dụng hàng ngày để phòng ngừa các tiệu chứng rối loạn tiêu hóa, đồng thời, giúp bé hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, nâng cao chức năng tiêu hóa khi mà hệ tiêu hóa của bé còn đang hoàn thiện. Đặc biệt, men vi sinh này còn giúp bổ sung lợi khuẩn để nâng cao hiệu quả của thuốc kháng sinh và giảm thiểu tác dụng phụ trong quá trình điều trị bằng thuốc.
3.5. Kẽm
Kẽm có tác dụng tăng cường miễn dịch, giúp cơ thể phòng chống các tác nhân gây bệnh. Đồng thời, giúp cơ quan tiêu hóa phát triển, cải thiện khả năng hấp thụ và làm tăng cảm giác ngon miệng ở trẻ suy dinh dưỡng, trẻ biếng ăn…
Vì thế, tuy kẽm không có tác dụng trị tiêu chảy nhưng việc bổ sung vi chất này sẽ làm giảm thời gian tiêu chảy, giảm số lượng nước trong phân, số lần đi ngoài, tăng khả năng hồi phục… Ngoài ra, trẻ khỏe mạnh được bổ sung đủ kẽm cũng làm giảm tỷ lệ mắc mới tiêu chảy.
Đối với trẻ em dưới 6 tháng cần 10 mg kẽm/ngày và trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi là 20mg kẽm/ngày, liên tục trong 10 – 14 ngày.
4. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ
Phần lớn tình trạng đi ngoài ở trẻ em có thể chăm sóc và ổn định ở nhà. Trường hợp trẻ sốt cao li bì, co giật, đi ngoài lỏng không thể kiểm soát… cha mẹ cần nhanh chóng đưa con đến cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ thăm khám và có biện pháp điều trị kịp thời.
5. Phòng ngừa bệnh tiêu chảy cho bé hiệu quả
Để các bé yêu nhà bạn hạn chế tiêu chảy “ghé thăm” nên lưu ý một số vấn đề sau đây:
- Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ ít nhất là 06 tháng đầu.
- Cho trẻ ăn dặm sau 6 tháng với thức ăn lượng đủ dinh dưỡng, thức ăn đảm bảo vệ sinh.
- Thức ăn cho bé cần được chế biến kỹ. Đối với bé mới ăn dặm thì nên ăn bột lỏng, bé lớn hơn thì ăn đặc dần. Cho bé ăn thực phẩm sạch đã nấu chín, không nên ăn vặt tại hàng quán đường phố.
- Giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh nơi ở xung quanh, đồ chơi cũng như đồ dùng trẻ hay tiếp xúc. Tạo cho bé thói quen rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Cha mẹ cũng cần vệ sinh tay trước khi chế biến thức ăn cho con, sau khi thay tã cho trẻ.
- Đảm bảo nguồn nước sạch, nếu nhà có nuôi gia súc, gia cầm cần dọn vệ sinh thường xuyên và nuôi cách xa nơi sinh sống.
- Cho trẻ tiêm đầy đủ các mũi tiêm phòng ngừa bệnh theo quy định.
- Bổ sung men vi sinh hằng ngày để tăng cường lợi khuẩn, cân bằng lại hệ vi khuẩn trong đường ruột, tăng sức đề kháng cho cơ thể để chống lại tác nhân gây bệnh và phòng ngừa tiêu chảy hiệu quả.
- Trường hợp bé bị mất nước, hoặc điều trị trên 3 ngày mà tình trạng tiêu chảy không thuyên giảm, cha mẹ nên đưa bé đi khám tại các cơ sở y tế để tìm nguyên nhân và cách điều trị phù hợp.
Nếu cha mẹ vẫn còn băn khoăn chưa lựa chọn được loại thuốc nào cho trẻ tiêu chảy. Hãy lắng nghe, ThS.BS Đinh Thị Ngọc Hoa, bác sĩ chuyên khoa nhi, BV Đa khoa Xanh pôn tư vấn TẠI ĐÂY.
